بررسي روش تفسيري احسن الحديث

بخشی از متن:
در اين پژوهش روش تفسيري استاد سيد علي اكبر قريشي ‹‹ احسن الحديث ›› مورد بررسي قرار گرفته و مطالب آن در مقدمه و سه فصل تنظيم گرديده است .
در مقدمه مطالبي در مورد تعريف موضوع ، بيان اهميت موضوع ، پيشينة موضوع ، بيان روش تحقيق و . . . بيان شده است .
فصل اول :‌ كليات
كه شامل دو بخش است ، ابتدا زندگي نامه مؤلف براساس منابع موجود گزارش شده و در بخش دوم منابع مورد استناد مفسر و سپس توصيف از روش ‹‹ احسن الحديث ›› ارائه گرديده است .
فصل دوم :
از مباني ، روش و گرايش هاي تفسيري سخن گفته ايم كه اصلي ترين و محوري ترين فصل تحقيق است و شامل سه بخش مي شود :‌
بخش اول مربوط به مباني تفسيري احسن الحديث است و ابتدا دو واژة ‹‹ تفسير ›› و ‹‹تأويل ›› و مباحث پيرامون آن ، مورد بررسي قرار گرفته و به ديدگاه مفسر در اين زمينه پرداخته شده است و سپس مباني تفسيري احسن الحديث نظير حجيت ظواهر قرآن ، بواطن و وحياني بودن الفاظ قرآن مطرح شده است .
در بخش دوم به روش تفسيري احسن الحديث پرداخته شده است و با توجه به عمده ترين مستندات مورد تفسير يعني قرآن ، سنت و قواعد ادبي و زباني و نحوه كار گيري اين مستندات مورد ارزيابي قرار گرفته است .
در بخش سوم به گرايش تفسيري احسن الحديث اختصاص دارد و مهمترين گرايش هاي مفسر همچون هدايتي و تربيتي ، علمي و اجتماعي به پژوهش نهاده شده است و بالاخره در فصل سوم عمده ترين مباحث علوم قرآني در تفسير احسن الحديث مورد بررسي قرار گرفته كه عبارتند از : اعجاز قرآن ، تحريف نا پذيري قرآن كريم ، محكم و متشابه و نسخ در قرآن .

خداوند متعال پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله را مفسر قرآن معرفي كرد . اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله كه زبانشان عربي بود ، قرآن را مي فهميدند ، چرا كه قرآن به زبان آنها نازل شده بود . اما با وجود اين هم زباني ، اختلاف نظرهاي بسياري داشتند كه پس از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به مرور ظهور پيدا كرد . گاهي نيز اصحاب به برخي معاني دست نمي يافتند و به خود پيامبر صلي الله عليه و آله كه اولين مفسر بود ، رجوع مي كردند و پس از او نيز به اصحاب برجسته اي چون حضرت علي عليه السلام ، ابن عباس ، ابن مسعود و . . . مراجعه مي كردند به همين دليل ، از همان زمان به پيدايش ‹‹ علم تفسير ›› منجر شد . از اين رو علم تفسير قرآن يكي از مهم ترين علومي است كه دچار تحولات گوناگون شده است . تا جايي كه پس از خود تفسير ، مفسرين به بررسي مباني و روش هاي تفسيري ، مفسرين پرداخته اند ، زيرا در ميان مباحث علوم قرآني ، بحث از روش هاي تفسيري جايگاه خاصي به خود اختصاص داده است و پيدايش شيوه هاي مختلف تفسيري و به كار گيري مباني گوناگون در تفسير قرآن كريم ، زمينه طرح اين بحث ضروري را در علوم قرآني به وجود آورده است . با توجه به اهميت موضوع روش هاي مفسران و جايگاه ويژه اي كه در ميان مباحث علوم قرآني به خود اختصاص داده است ، در اين رساله به تبيين روش تفسيري ‹‹ تفسير احسن الحديث › از مؤلف معاصر ‹‹ سيد علي اكبر قريشي ›› پرداخته ايم . با مراجعه اي كه به پايگاه هاي اطلاع رساني و منابع مختلف شد ، در مورد اين تفسير كار جدي صورت نگرفته است . تنها در برخي از كتاب ها و مجلة حوزه به معرفي اين تفسير پرداخته شده است و به عنوان نمونه به مواردي از آن اشاره مي شود :
المفسرون و حياتهم و منهجهم محمد علي ايازي ، نگاهي به قرآن قريشي ، سير تطور تفاسير شيعه محمد علي ايازي ، دانشنامه قرآن بهاء الدين خرمشاهي ، آشنايي با قرآن پژوهان ايران حسن پيري . روش تحقيق در اين پژوهش به شيوه كتابخانه اي است و در قم بيشترين بهره را از كتابخانه تخصصي مركز فرهنگ و معارف قرآن بردم اما با كمال تأسف و با اين همه اهميت ، تلاش هاي در خور توجهي در جهت معرفي و بازشناسي اين روشها به چشم نمي خورد . اين تفسير گران سنگ را به هدف تبيين مباني ، روش و گرايش هاي تفسيري مفسر ، و نيز بررسي مباحث علوم قرآني آن برگزيديم . اميد است خداوند منان ، اين بنده حقير را مورد هدايت و رحمت قرار دهد .

و الله المستعان

فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول :‌ كليات 1
بخش اول
1- 1- 1 زندگي نامة مؤلف 4
1- 1- 2 اساتيد 5
1- 1- 3 آثار قرآن پژوهي قريشي 5
1- 1- 4 توصيف مختصر برخي آثار 6
1 . الاخلاق و الآداب 6
2 . المعجم المهروس لا لفاظ الصحيفه الكامليه 7
3 . خاندان وحي در زندگاني چهارده معصوم عليه السلام 7
بخش دوم
1- 2- 1 منابع تفسير احسن الحديث 8
1- 2- 1- 1 منابع تفسيري 8
1- 2- 1- 2 منابع حديثي و روايي 16
1- 2- 1- 3 منابع لغوي 16
1- 2- 2 توصيف مختصري از تفسير احسن الحديث 17
فصل دوم : مباني ، روش و گرايش تفسيري احسن الحديث
بخش اول : مباني تفسير
الف . تفسير
1 . معناي لغوي تفسير 19
2 . معناي اصطلاحي تفسير 20
3 . ضرورت تفسير 21
4 . تفسير به رأي 22
ب . تأويل
1 . معناي لغوي و اصطلاحي تأويل 23
2 . كاربرد و معناي تأويل 24
3. آيات تاويل و نظر مفسر احسن الحديث 24
4 . تفاوت تفسير و تأويل 26
2- 1 مباني تفسيري احسن الحديث 28
2- 1- 1 مجيت ظواهر قرآن 28
2- 1- 2 بواطن قرآن 32
2- 1- 3 وحياني بودن الفاظ قرآن 34
بخش دوم
2- 2- روش تفسيري احسن الحديث 35
2- 2- 1- استنادات به قرآن 36
الف . سياق 37
ب . سياق متشابه 38
2- 2- 2استناد به روايات 40
1 . روايات مورد استفاده در مصداق آيه 40
2 . روايات مورد استفاده در استنباط حكم فقهي آيه 41
3 . روايات مورد استفاده در تاويل آيات 41
4 . روايات مورد استفاده در تفصيل و تبيين آيه 42
2- 2- 3 قواعد ادبي- زباني 43
2- 2- 3- 1 لغت 43
2- 2- 3- 2 صرف و نحو 44
2- 3 گرايش تفسيري احسن الحديث 47
2- 3- 1 جهت گيري هدايتي- تربيتي 48
2- 3- 2 جهت گيري علمي 51
2- 3- 3 جهت گيري اجتماعي 53
فصل سوم : مباحث علوم قرآني در احسن الحديث
3-1 حروف مقطعه در قرآن 58
3-1-1 تفسيرهاي مختلف راجع به حروف مقطعه در قرآن 60
3-1-2 ديدگاه صاحب تفسير احسن الحديث راجع به حروف مقطعه در قرآن 62
3- 2 اعجاز قرآن 65
3- 2- 1 اعجاز در لغت و اصطلاح 65
3- 2- 2 آيات تحدي 65
3- 2- 3 صرفه در اعجاز قرآن 67
3- 2- 4 وجوه اعجاز قرآن 70
3- 2- 5 فصاحت و بلاغت 70
3- 2- 6 اخبار از غيب 71
3- 2- 7 اعجاز در عدم اختلاف و هماهنگي در آيات قرآن 73
3- 3 تحريف نا پذيري قرآن كريم 74
3- 3- 1 مفهوم تحريف از ديدگاه لغويان 74
3- 3- 2 تحريف در اصطلاح 75
3- 3- 3 تحريف داراي اقسامي است كه ذيلا به آن اشاره مي شود . 75
3- 3- 4 دلايل و شواهد تحريف ناپذيري قرآن 77
3- 3- 5 بررسي ديدگاه مفسر احسن الحديث درباره تحريف ناپذيري قرآن در ذيل برخي آيات . 79
3- 4 محكم و متشابه 80
3-4-1 معناي لغوي احكام و تشابه 81
3- 4- 2 تعريف محكم و متشابه 81
3- 4-3 ديدگاه صاحب تفسير احسن الحديث راجع محكم و متشابه 82
3- 4- 4 بررسي تفسير چند نمونه از متشابهات در تفسير احسن الحديث . 84
3- 5 نسخ در قرآن 85
3- 5- 1 معناي لغوي و اصطلاحي نسخ 86
3- 5- 2 انواع نسخ 87
3- 5- 2- 1 نسخ تلاوت بدون حكم 87
3- 5- 2- 2 نسخ حكم و تلاوت 87
3- 5- 2- 3 نسخ حكم بدون تلاوت 88
3- 5- 3 ابعاد نسخ از ديدگاه مفسر احسن الحديث و ذكر نمونه هايي از آن 88
3- 5- 4 برخي از آياتي كه قريشي نسخ آنها را نپذيرفته است . 90
3-6 جمع در قران 92
3-6-1 موارد استعمال واژه جمع 92
3-6-2 ادله معتقدان به جمع آوري قرآن پس از رحلت پيامبر صلي اله عليه و آله 93
3-6-3 ادله معتقدان به جمع آوري قرآن قبل از رحلت پيامبر صلي اله عليه و آله 96
3-6-4 جمع آوري قرآن توسط حضرت علي عليه السلام 99
3-6-5 ديدگاه صاحب احسن الحديث راجع به جمع قرآن 100
3-6-6 جمع آوري قرآن در زمان ابوبكر به دست زيد بن ثابت 103
3-6-7 جمع آوري در زمان خليفه سوم عثمان 105
منابع عربي 116
منابع فارسي 117
چكيده انگليسي 120

پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.